Endüstri 5.0 yani toplum 5.0 ilk olarak Japonya tarafından ortaya atıldı ve süper akıllı toplum olarak tanımlandı. Toplum 5.0 kavramının dünya çapın da bilinirlik kazanması ise 2017 yılında Almanya’nın Hannover kentinde düzenlenen fuarda Japonya tarafından duyurulması ile başladı.
Endüstri 5.0 yani toplum 5.0’ı anlatmadan önce çok kısa bir şekilde önceki endüstri devrimlerini anlatmakta fayda var. 18. yüzyılda buhar makinelerinin bulunması endüstri 1.0 ile bu süreci başlattı. 1870’li yıllarda ise endüstri 2.0 sürecine geçildi. Burada ilk üretim hattı oluşturuldu. Elektrik ve seri üretim öne çıkmaya başladı. Endüstri 3.0 ise 1970’li yıllarda bilgisayar çağının bir nevi başlangıcı kabul edildi. Burada otomasyon elektronik ve bilgi teknolojileri devreye girdi.
Endüstri 4.0’a gelince bu terim ilk olarak 2011 yılında yine Almanya’da Hannover fuarında kullanıldı. Endüstri 4.0’da siber ve fiziksel sistemler bulut sistemleri, bir fabrikanın 7/24 robotlarla insansız üretim yapabilmesi, süreçlerde birbirine bağlı cihazların veri analizinin ve yapay zekanın kullanılması, dijitalleşme, tam zamanında üretim, toplam kalite yönetimi gibi konular ön plana çıkıyor.
Endüstri 4.0 bir fabrika ortamında fabrikayı daha üretken hale getirmek için robotları birbirine bağlı cihazları ve online network sistemlerini bir araya getirerek rutin işlerin insanlar değil robotlar tarafından en iyi şekilde yapılmasını sağlıyor.
Müşterilerin isteklerine göre üretimde özelleştirmeler yapılmaya başlandığında ise endüstri 4.0’dan endüstri 5.0’a geçiş başlıyor. Endüstri 5.0 insanlar ve makineler arasındaki etkileşime odaklanan yeni bir üretim modelidir. Endüstri 5.0 giderek daha güçlü ve doğru makineler ile insanın yaratıcı potansiyeli arasındaki işbirliğini güçlendirerek üretken, ekonomik ve ticari sonuçlar almayı amaçlamaktadır.
Aslında burada endüstri 5.0 kavramını bırakıp toplum 5.0 kavramını kullanmak daha doğru olacaktır. Çünkü artık iş endüstri 4.0’dan biraz farklı. Bu sefer işin içinde kişiselleştirme, big data, nesnelerin interneti ve robotlar gibi insanların hayatı daha kolay ve sıfır hatayla yaşamaları var.
Kişiselleştirme, insan-makine işbirliği, insan zekâsının bilişsel yetenekler kazandırılmış bilgisayarlarla uyum içinde çalışması gibi kavramlar toplum 5.0’ın temelini oluşturur.
Sürücüsüz taşıtlar, sıfır trafik kazası, beğenilen kıyafetlerin giyilmeden insanın üzerinde görülmesi, ekran olmamasına rağmen gözümüzün önüne görüntünün getirilmesi, birçok tıbbi alanda artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik gibi konular günden güne daha fazla öne çıkmaya başlayacak.
Hedefleri insan beynini yapay zeka ile birleştirip mükemmel düşünceye ulaşmak. Bir şeyi hızlı yapmak değil hemen yapmak. Toplum 5.0 süper akıllı toplumu işaret ediyor. Bu dönüşüm endüstri 4.0 yani dijitalleşmenin sunduğu imkânlarla hazırlanıyor.
Endüstri 5.0’ın hayatımıza katacağı mesleklerin başında yapay zeka mühendisliği, robot koordinatörlüğü, endüstriyel bilgisayar mühendisliği ve programcılığı gibi meslekler var. Tabii bunca gelişme yeni meslekler doğurduğu gibi kuryelik, kamyon şoförlüğü, ast-food çalışanı ve kasiyerlik gibi bazı mesleklerin de ortadan kaybolmasına sebep olabilir.
Bu fikri ortaya çıkaran Japonya toplum 5.0’a nasıl hazırlanıyor?
Japonya da toplum 5.0’a en önemli hazırlık eğitim sistemindeki değişiklikler ile yapılıyor. Öğrencileri hızlı teknolojik değişime hazırlamak için anahtar, insan gücüne odaklanmaktır. Bunun gerçekleşmesi için Japonya, kritik olabilecek iki radikal değişikliği düşünüyor. Başarılı olursa bu Japonya’yı, yüksek teknoloji çağında öğretim için bir rol model olarak konumlandıracaktır.
İlk fikir, sınıf ilerlemesini daha esnek hale getirmektir. Bu, her yıl tamamen başarısız olmak veya tamamen geçmek yerine, anlayışta boşluk olmamasını sağlamak için daha fazla destek sınıfı sağlanacağı anlamına gelir. Örneğin, bir öğrenci beşinci sınıfa geçtiği halde matematikte başarılı olamadıysa, beceriler tamamen öğrenilene ve anlaşılana kadar beşinci sınıf dersini tekrar almak zorunda kalacaktır.
Yetkililer bu kararın arkasındaki fikri şu şekilde tanımlıyor. “Temel becerilerin mükemmelleştirilmesi gereken zaman beşinci, altıncı ve yedinci sınıftır. Bunlar her şeyin temelidir. Sonuçta okuma beceriniz yoksa ve tarih, fizik veya kimya öğrenmeye çalışırsanız tanımları anlamazsınız ve kaybolursunuz.”
Yetkililer bu bakış açısı ile konular ve disiplinler arasındaki engellerin kaldırılmasını planlıyor. Bunun gelecek neslin süper akıllı geleceğe hazırlanması için yapılması gereken ilk adım olduğu düşünülüyor. Bugün dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi Japonya’da da üniversite giriş sınavlarına giren öğrenciler iki gruba ayrılıyor. Ülkemizde de olduğu gibi bir grup ağırlıklı olarak sosyal bilimler okurken, diğer bir grup ise matematik ve fen bilimlerini okuyor.
Ancak yetkililer, teknolojinin entegre olduğu bir dünyada, bu yaklaşımın artık pratik olmayacağını düşünüyor. Bu nedenle, gelecekte matematik, veri bilimi ve programlama gibi konuların yanı sıra felsefe ve dil eğitimi gibi konuların da temel gereksinimler olduğu bir eğitim sistemi oluşturmayı planlıyor.
Endüstri 4.0 ve 5.0 süreçlerinde insanların en çok tartıştığı konulardan bazıları da bu gelişmelerin insanların işsiz kalmalarına neden olacağı veya insanların yerine robotları kullanılacağı yönündeki eleştirilerdir.
Siz de bu konudaki düşüncelerinizi yorumlara yazabilirsiniz. Her şeyden önemlisi şunu unutmamak gerekir: Yapay zekayı insanın yerine değil yanına konumlandırmak tüm insanlığa fayda sağlayacaktır.
